Tần hoài

 Giỗ Tổ mặc ai dạo bước chơi

Ta ngồi đọc sách những thảnh thơi

Đọc Thi thoại của Tuỳ Viên, có bài viết nói rằng những bậc khuê tú (đời nhà Thanh bên Tàu) ít ai làm được thơ cổ phong. Dẫn trong số ít ấy có người vịnh lầu My hương của Lý Hương Quân.

Tần hoài yên nguyệt Bản kiều xuân

Túc phấn tàn chi nhị thuỷ tân

Thuý đại hồng quần cạnh trang lý

Thuỳ dương câu nhạ khán hoa nhân

Lý Hương Quân là kỹ nữ cuối đời nhà Minh, nổi danh tài sắc, lại hào hiệp thông minh, biết được người hiền kẻ gian. Nên chẳng lạ được nhiều thi nhân ca tụng.

Lão, sở dĩ để ý đến là vì nàng ta dựng lầu My hương ca hát ở bến Tần hoài.

Tối thị Tần hoài cổ độ đầu

Thương tâm vô phục My hương lâu

Khả lân nhất phiến thanh khê thuỷ

Do hướng môn tiền ô ấp lưu

Bến Tần hoài, có lẽ nổi tiếng với những chuyến đò neo lại nghỉ đêm khi dọc sông Trường giang. Không biết có phải bởi nàng Lý xinh đẹp hay lầu My hương thơ mộng mà dòng nước trong xanh nghẹn ngào không muốn chảy? (Các nhà thơ chỉ khéo vẽ!, về mặt kỹ thuật mà nói, nếu nước chảy xiết thì những chuyến đò dọc đã chẳng chọn làm nơi bến đỗ.).

Những chiếc thuyền neo lại nghỉ đêm ở bến Tần hoài thì vốn đã có từ hàng trăm năm trước. Ngày ấy chắc chắn chưa có Lý kỹ nữ mà hẳn các quán rượu cũng không thể sánh bằng lầu My hương. Nên tâm trạng nhà thơ cũng khác?

Yên lung hàn thuỷ nguyệt lung sa

Dạ bạc Tần hoài cận tửu gia

Thương nữ bất tri vong quốc hận

Cách giang do xướng Hậu đình hoa

Vẫn sương khói trăng soi trên nước lạnh lững lờ. Vẫn xướng ca dập dìu cùng son phấn. Cứ như nước Tàu sông Trường giang ngàn năm không đổi. Chỉ lòng người đổi thay?

Niên niên tuế tuế hoa tương tự

Tuế tuế niên niên nhân bất đồng

Lý kỹ nữ ở lầu My hương được nhiều thi nhân ca tụng nhưng đời sau ít người hay. Trước đó hàng trăm năm Đỗ Mục đời Đường đã để lại một Bạc Tần hoài mà bất hủ.

Phương nam có nhà thơ xuất thân đất Giao thuỷ (Đại lộc, Quảng nam), có phải vì mến mộ Tần hoài dạ bạc (Bạc Tần hoài) mà chọn bút danh Tần Hoài Dạ Vũ? Ông có thời gian ngắn làm hiệu trưởng ngôi trường nổi tiếng ở đất cố đô, nơi lão từng theo học ...