Lệ

Người Việt có một câu nói, thể hiện rất rõ sự khó khăn trong thời buổi hội nhập văn minh.

Đó là:

Phép vua thua lệ làng.

Mình đọc một bài viết cũ của giáo sư sử học Trần Quốc Vượng, thấy thêm sự khó khăn trong cuộc sống của các nhà nho thời trước.

Mà các cụ chỉ là có học hơn mà thôi, chứ chưa hẳn đã có một tư tưởng gì đi trước thời đại để cho phải bị cộng đồng tẩy chay.

Thế mà nhiều cụ phải chọn cuộc sống cuối đời cho đến lúc nhắm mắt xuôi tay ở xa nơi chôn rau cắt rốn. Và ở nơi gọi là quê hương chỉ lưu giữ rất ít, thậm chí không còn tý gì dấu vết của các cụ.

Trong khi các cụ là những người thành danh, đã từng áo mão xênh xang vinh quy bái tổ.

Cụ thì hận quê hương, cụ lại bị quê hương ghét bỏ. Rồi đủ thứ định kiến ...

Sơ sơ cũng toàn những cái tên đáng nể của sử Việt: Trương Hán Siêu, Chu Văn An, Nguyễn Trãi, Lê Quý Đôn, Đặng Trần Côn, ...


Mới thấy, xứ này, đường đi còn lắm gian nan ...