Khuyết nguyệt quải sơ đồng

 ...

Lúc đó, và năm đó, Giáp tuất (1094), ông 59 tuổi, đang từ chức Đoan minh điện kiêm Thị độc học sĩ, ngoại nhiệm ở Định Châu, bị giáng chức, đày đi Hải Nam. Đó là đoạn đường gian nan hiểm trở.

...

"Nhà tôi có vài thị thiếp; bốn, năm năm đã nối nhau bỏ đi; chỉ một mình Triêu Vân theo tôi đày sang Nam. Nhân đọc thơ Lạc Thiên, làm bài thơ đùa đó. Triêu Vân họ Vương, người Tiền đường, có con tên Cán, chưa đầy năm đã yểu."

...

Chẳng bao lâu, Triêu Vân bịnh và mất. Nàng mất lúc tuổi mới 34, và ông đã 61 tuổi. Rồi từ đó, sầu cô quạnh tung trời lên Bắc đẩu, dải Ngân hà tan tác bụi thu bay.

...

"Thiệu thánh nguyên niên (1094), tháng 11, làm bài thơ đùa Triêu Vân. Năm Thiệu thánh thứ 3, tháng 7, ngày 5, Triêu Vân mất vì bịnh ở Huệ Châu, táng phía đông nam trong rừng thông chùa Thê hiền, kề tháp Đại thánh. Tôi làm bài Minh khắc lên mộ nàng; nay làm bài thơ học vận bài trước.

Ban đầu, Triêu Vân không biết chữ. Lớn tuổi, bỗng học viết; viết hơi có ngay ngắn. Lại thường theo bà tì khưu ni Nghĩa Xung ở Tứ thượng học Phật pháp, cũng có biết sơ qua đại nghĩa. Lúc chết, tụng 4 câu kệ trong kinh Kim cương rồi tuyệt."

...

Xưa nay đọc về Tô Thức cũng nhiều. Giai thoại thú vị, thơ phú thanh tao. Nay lần đầu đọc Tô Đông Pha những phương trời viễn mộng của Tuệ Sỹ.

Cứ như một góc nhìn khác.

Khuyết nguyệt quải sơ đồng,

Lậu đoạn nhân sơ tỉnh

Thùy kiến u nhân độc vãng lai,

Phiêu diễn cô hồng ảnh

Kinh khởi khước hồi đầu

Hữu hận vô nhân tĩnh

Giản tận hàn chi bất khẳng thê

Tịch mịch sa châu lãnh.

缺 月 掛 疏 桐

漏 斷 人 初 靜

誰 見 幽 人 獨 往 來

飄 渺 孤 鴻 影

驚 起 卻 回 頭

有 恨 無 人 省

簡 盡 寒 枝 不 肯 栖

寂 寞 沙 洲 冷

Trăng sơ huyền treo trên ngọn ngô đồng thưa lá,

Trời khuya, người bắt đầu thưa vắng, chỉ nghe tiếng tí tách của đồng hồ canh chừng giờ đêm

Chỉ thấy ẩn sĩ một mình đi lui đi tới,

Thấp thoáng như bóng chim hồng lẻ loi

Giật mình quay đầu nhìn lại

Ngậm ngùi giữa lúc mọi người đang say ngủ

Lần lựa hết những cành cây trơ trọi, mà không chịu đậu,

Một mình bơ vơ trên cồn cát.

Lão già không khỏi mượn mấy câu khác của Tô Thức cám cảnh mình

Cố quốc thần du

Đa tình ưng tiếu ngã

Tảo sinh hoa phát

故 國神遊

多情應笑我

早生花髮

Hồn thả về chơi cố quận

Bạn tình chung có lẽ cười ta

Chưa chi đầu đã bạc